Show don’t tell! Gastblogger & schrijfcoach Marja van Rossum legt het uit aan de hand van een voorbeeld.

VERTELLEN EN VERTONEN

Show, don’t tell. Vertel het niet, maar laat het zien. Een veelgehoord advies aan schrijvers. Hoe zit dat nu eigenlijk? Kan je beter vertellen of vertonen? Kort gezegd: je hebt ze allebei nodig.
Sommige delen van een verhaal lenen zich prima om te vertellen wat er gebeurt. Als je een overzicht geeft van een bepaalde periode bijvoorbeeld. Maar wil je er voor zorgen dat een lezer meeleeft, dan werkt vertonen beter. Hoe komt dat?

VERTELLEN WERKT SOMS ALS EEN OMGEKEERDE VERREKIJKER

Bij vertellen ontstaat vaak afstand. Als lezer kijk je als het ware van buitenaf naar de gebeurtenis. Geef je in detail weer wat er gebeurt, dan trek je een lezer het verhaal in. Vertonen – het heeft iets magisch.

EEN VOORBEELD

Stel: de hoofdpersoon in jouw verhaal is getuige van de geboorte van een veulen. Je kunt vertellen waar en wanneer het gebeurt en dat het indrukwekkend is of ontroerend. Je kunt ook vertellen dat je personage wordt overmand door het wonder van zo’n nieuw leven. De lezer knikt. Hij gelooft het vast wel. Maar hij voelt het niet! En dat gebeurt wel als je inzoomt: als je vertoont wat er gebeurt.

VERTONEN IS VERTELLEN MET BEELDEN

Blijf tijdens het schrijven dicht bij datgene waarover je schrijft. Laat zien hoe de merrie meerdere keren op haar zij rolt, half overeind komt, haar hoofd draait als ze naar haar buik kijkt. Laat zien hoe haar spieren zich spannen over de ribben bij het persen. Gebruik alle zintuigen: vergeet geuren en geluiden niet. Beschrijf de geur van de stal die verandert als het vruchtwater uit het vlies golft en de hoefjes en voorbenen tevoorschijn komen. Maak de lezer deelgenoot van het kletsende geluid als het veulen ineens helemaal uit het moederlijf in het stro glijdt.

NEEM DE LEZER MEE

Heb je het wel eens gezien, de eerste pogingen van een veulen om op te staan? Je vergeet het nooit meer, die onhandig lange stakerige benen, die zich eerst geen weg weten en wegglijden in een spagaat. Laat je lezers zien hoe het dier dan toch verrassend snel wiebelend wijdbeens blijft staan. Zoek woorden om de intimiteit weer te geven tussen moeder en kind; beschrijf hoe het veulen met zijn snoet onder de buik naar de volle uier zoekt en de lippen zich smakkend om de tepel sluiten.

WAAROM MEELEVEN?

Als je vervolgens de emotie of reactie van de hoofdpersoon weergeeft zal de lezer meeleven, meevoelen of misschien willen begrijpen waarom hij of zij op zo’n andere manier reageert als hij zelf zou doen: kortom – verder lezen!