Laat jij foto’s maken door een fotograaf? Gastblogger & portretfotograaf Marie-Louise Boissevain vertelt ons over het auteursrecht op deze foto’s.

RECHTENVRIJ BESTAAT NIET

Nou ja, niet echt. Maar weet jij eigenlijk wat je bedoelt wanneer je vraagt om rechtenvrije foto’s?

Ik krijg de vraag wel eens van een opdrachtgever: ‘krijgen we de foto’s wel rechtenvrij’? Uh, nee dus, maar dat zeg ik natuurlijk niet. Wat ik wel zeg, is dat ik met mijn opdrachtgever de licentie afspreek die hij of zij nodig heeft voor het gebruik van de foto’s. Maar meestal begin ik met het stellen van een tegenvraag: waar hebben jullie de foto’s voor nodig? Dan weet ik of het bijvoorbeeld gaat om profielfoto’s voor het smoelenboek, om portretten bij een interview of voor gebruik in social media en in welk formaat en resolutie de foto’s nodig zijn.

Wat voorbeelden: ik maak regelmatig portretfoto’s en profielfoto’s voor gebruik in social media en smoelenboeken. Een fotograaf heeft recht op naamsvermelding maar die foto’s wil je als opdrachtgever gewoon kunnen gebruiken zonder constant mijn naam hoeven te vermelden, logisch. Maar als je een portretfoto laat maken bij een interview in een blad of magazine, is voor naamsvermelding ruimte in de colofon of bij het artikel. Vinden uitgevers ook de normaalste zaak van de wereld.

Ook vraag ik of de foto’s staand, liggend of vierkant en in welk formaat ze moeten zijn. Dat scheelt nogal in hoe je een foto wilt gebruiken: in een slideshow op een website, of een staand portret voor een bladvullende afbeelding in een magazine. Veel websites hebben een slideshow met foto’s in ander formaat dan de foto is gemaakt. Dus is het voor mij handig om te weten hoe ik de foto’s moet aanleveren.

Maar hoe zit dat nou, met die rechten en met rechtenvrij? In Nederland hebben we te maken met de auteurswet. Hierin is het auteursrecht (copyright) geregeld. Om te beginnen ligt het auteursrecht van door mij gemaakte foto’s bij mij. Ik heb ze tenslotte gemaakt. Het auteursrecht overdragen kan wel maar alleen door dat contractueel te regelen. Te veel gedoe en het auteursrecht is dan overgedragen, niet verdwenen;-) Persoonlijkheidsrechten zoals het recht op naamsvermelding kun je weer niet overdragen. Naamsvermelding is dus geen gunst als je geen budget voor foto’s hebt! Waarom? Omdat dat nu eenmaal zo is geregeld in de auteurswet. Dan kennen we ook nog het portretrecht, daarin is geregeld dat de geportretteerde of opdrachtgever – tot op zekere hoogte (iets met redelijke belang) – kan bepalen of een portretfoto openbaar gemaakt kan worden. Ik ben natuurlijk geen jurist, maar ik heb de klok horen luiden en hoop te weten waar de klepel hangt;-)

Dus maak ik voor iedere opdracht een afspraak over de licentie die je nodig hebt voor het gebruik van de foto’s. Zo weten we allebei waar we aan toe zijn. Maar wil je precies weten hoe het zit met ‘rechtenvrije’ beelden. Lees dan het blog van Charlotte Meindersma over de fabel van rechtenvrije foto’s. Dan ben je direct op de hoogte. Op haar site heeft ze nog veel meer informatie over informatierecht in het algemeen en auteursrecht in het bijzonder, niet alleen op foto’s maar ook op teksten. Ook kun je in de 10 geboden van Dupho lezen wat je moet weten over auteursrecht op foto’s.

ADVIES

Maak altijd goede afspraken met je fotograaf over hoe je de foto´s gaat gebruiken.