TIP 33 | Zelf ontwerpen

Wil je meer vrijheid en liever zélf een ontwerp maken? Dat kan! Lever een drukklaar pdf-bestand aan dat voldoet aan de aanlevervoorwaarden.

Zelf een ontwerp maken bespaart je natuurlijk kosten én je kunt het boek precies zo maken zoals jij dat in gedachten had. Je kunt in principe alle software gebruiken waar je zelf prettig in werkt en vanuit dat programma een pdf maken. Zorg dat je ontwerp helemaal drukklaar is. Als jouw bestanden niet aan de aanlevervoorwaarden voldoen krijg je instructies om het te verbeteren. Reken op een doorlooptijd van 2 werkdagen voor het nakijken van jouw ontwerp.

Te moeilijk? Kies een omslag van onze ontwerpservice. Klik hier.
Te moeilijk? Kies een binnenwerk van onze ontwerpservice. Klik hier.
Een exclusiever ontwerp via een externe ontwerper? Klik hier.

PLANNING | 2 werkdagen
KOSTEN | geen

Omslag | Lever complete omslag aan, dus geen losse pagina’s
Binnenwerk | Lever alles in één document aan, geen losse pagina’s
Afloop | 3 mm rondom
Snijmarge | Tekst 3 mm vanaf de rand
Snijtekens | Handig, maar hoeft niet per se
Resolutie | Afbeeldingen op 300 dpi
Bestandsformaat | Printklaar pdf-bestand
Aanleveren | via formulier bij stap 5

SNIJMARGE

100% nauwkeurig afwerken is onmogelijk. Zorg dat tekst en logo’s minimaal 3 mm van de snijrand af staan. Het moet óf 3 mm overlappen óf 3 mm ervan af staan (dus met afloop is dat 6 mm van de documentrand). Dat geldt niet alleen voor foto’s, maar ook voor achtergronden, kaders, etc.

AFLOOP

Printen tot aan de rand van de pagina? Om witte randjes te voorkomen hebben we 3 mm afloop nodig. Voor aflopend drukwerk (dus tot de rand van het papier) maken we een afdruk die rondom 3 mm te groot is. Dit noemen we de afloop. Gebruik géén kader, maar laat achtergronden en foto’s doorlopen op de afloop. Die extra 3 mm wordt na het drukken weggesneden. Geen afloop? Dan loop je het risico dat je witte randen ziet na het snijden en wordt het bestand afgekeurd.

148×148 mm —> aanleveren 154×154 mm
210×148 mm —> aanleveren 216×154 mm
190×190 mm —> aanleveren 196×196 mm
170×240 mm —> aanleveren 176×246 mm
200×280 mm —> aanleveren 206×286 mm

CMYK OF RGB

Full color drukwerk en printwerk wordt opgebouwd uit CMYK (cyaan-magenta-yellow-kali). Jouw oog en beeldscherm zien een andere kleursoort: RGB (rood-groen-blauw). Wie drukwerk in RGB aanlevert kan kleurafwijkingen verwachten. Programma’s van Microsoft (o.a. Word) werken altijd met RGB-kleuren en zullen dus een kleurafwijking geven.

LETTERTYPE

Het lettertype bepaalt grotendeels de “look & feel” van jouw boek. Maar zorg dat het boek wel leesbaar blijft.

Natuurlijk wil je een lettertype dat past bij het sfeertje van jouw boek. Lekker apart, misschien zelfs een beetje gek. Er zijn websites waar je tienduizenden fonts – vaak ook nog gratis – kunt downloaden. Toch adviseren we je met klem hier heel behoudend in te zijn. Door decoratieve fringe en script fonts kan de leesbaarheid in het gedrang komen. Voor korte koppen is dat overigens minder een probleem.

Voor langere teksten ligt dat moeilijker. Gebruik daarvoor bij voorkeur een ‘saai’ lettertype, bij voorbeeld het font Myriad Pro, dat ook voor dit boek gebruikt is. Het is veelzijdig, neutraal (past eigenlijk bij ieder onderwerp) én er zijn variaties beschikbaar, zoals bold-condensed. Het leent zich ook prima voor spelen met regel- en letterafstand. Handig dus.

Fringe fonts | Heel creatief, maar vaak moeilijk te lezen. Misschien geschikt voor de titel op de omslag, maar niet voor het binnenwerk.
Script fonts | Lijken op een handschrift. Geschikt voor korte koppen, niet voor langere teksten.
Serif fonts | De dwarsstreepjes in geschreefde fonts maken dat lange teksten makkelijker te lezen zijn (Times New Roman, Bookman).
Sans-serif fonts | Ook wel schreefloos genoemd. Deze hebben geen dwarsstreepjes en ogen daardoor eigentijdser (Helvetica, Verdana).

Het lettertype(of ‘font’) moet ook aangeleverd worden. Veel mensen weten niet dat lettertypes NIET standaard in jouw pdf-bestand meegeleverd worden. Als deze niet in het pdf-bestand “embedded” zijn, ontstaan problemen doordat tekst onbedoeld wordt vervangen. Je ziet dit pas als de bestanden worden geopend op een andere computer. Dat kan zich beperken tot slechts enkele tekens in een tekst en is voor ons moeilijk te controleren. Zorg daarom dat je het lettertype insluit in het bestand. Dit is in de meeste programma’s een optie die je aan kunt vinken op het moment dat je de pdf maakt.

BLOG | Dyslexie lettertype

Gastblogger Cilla Schot van Tekstbureau HoofdletterC over een speciaal lettertype voor mensen met dyslexie.

[ LEES MEER... ]

RESOLUTIE

Als je ervoor kiest om eigen afbeeldingen te gebruiken in jouw boek, zorg dan voor goede JPG-bestanden met een resolutie van 300 DPI (Dots Per Inch) op ware grootte. [ lees meer… ]

PDF MAKEN

In de meeste softwarepakketten kun je bestanden opslaan als pdf, exporteren naar pdf, of zelfs printen naar pdf. Door het ontwerp – als je klaar bent – even om te zetten naar pdf voorkom je verspringen en andere fouten. Controleer wel even of de instellingen goed staan (papierformaat + afloop, resolutie 300 dpi en fonts embedded).

Voorkom teleurstellingen en vertragingen. Kijk de pdf goed na. Zorg dat alles klopt, want wij kunnen niets veranderen in een pdf. Is een pdf maken te moeilijk? Kies dan voor onze ontwerpservice.

ONTWERP VIA WORD

Wil je zelf jouw ontwerp in Word maken? Dit is op zich mogelijk, maar je zal waarschijnlijk tegen de volgende problemen oplopen:

Afmetingen | In Word is het lastiger om nauwkeurig te werken en bijvoorbeeld het exacte midden (voor de rugtekst) te vinden.
Kleur | Word heeft helaas wel wat beperkingen qua colormanagement (alles in RGB, geen CMYK of PMS). Het is daardoor minder geschikt voor het aanleveren van offset drukwerk. Daarvoor heb je echt een goed grafisch pakket zoals InDesign nodig.

Een goed begin is het halve werk. Wie niet in de juiste volgorde werkt, moet achteraf honderden pagina’s aanpassen. Begin dus bij de basis:

Paginaformaat | Pas dit eerst aan. Klinkt als een open deur, maar als je een A5-boekje wil, stel het paginaformaat dan ook in op A5. (Word —> pagina-indeling —> formaat)
Marges | Gebruik in Word de functie “wisselende marges”, want even en oneven pagina’s verschillen. (Word –> pagina-indeling —> marges —> aangepaste marges —> marges spiegelen)
Paginanummers | Maak deze onderdeel van het ontwerp, dus denk na over positie, kleur en lettertype. (Word —> invoegen —> paginanummer)

ONTWERP VIA INDESIGN

Wil je écht alle vrijheid qua vormgeving? Ontwerp het boek dan in InDesign en zet het daarna om naar PDF.

Voor hobby-auteurs is InDesign een vrij dure optie, maar professionele ontwerpers werken er meestal wel mee. Nooit eerder met InDesign gewerkt? Probeer het dan niet met je boek als eerste project. Te gecompliceerd. Maar ook ervaren ontwerpers maken fouten. Let hier dus even extra op, want dit zijn de 4 meest gemaakte fouten in InDesign:

Alineastijlen | Gebruik dat knopje. Zo voorkom je slordige fouten.
Foutmeldingen | Negeer dat irritante rode preflight-stipje nooit. Het betreft 9 van de 10 keer storende fouten die je helaas niet meteen ziet, zoals een fontfout of overlopende tekst.
Ontbrekende afbeeldingen | “Maar ik zie hem toch?” Nee. Je ziet een preview. Controleer altijd of je afbeeldingen correct zijn gekoppeld, anders worden ze op lage resolutie geprint.
PDF | Standaard exporteert InDesign zonder afloop. Je geeft de afloop aan bij de documentinstellingen, maar bij het exporteren naar PDF moet je daar opnieuw je afloop aangeven.

NIET TE VOORZICHTIG

Bescheidenheid werkt niet voor boekomslagen. Voor veel auteurs betekent dit dat zij echt even uit hun ‘comfortzone’ moeten komen.

Het internet heeft het boekenvak enorm veranderd. De meeste boeken worden tegenwoordig online verkocht en nuances zoals een mooie papiersoort of speciale bindmethode zijn in webshops niet zichtbaar. Een opvallende boekomslag – vaak bijna schreeuwerig – verkoopt online daardoor beter dan een bescheiden / saaie bookcover. Als je een afbeelding gebruikt, kies er dan één met krachtige kleuren. Daarnaast is het formaat van de titel de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Immers, op internet ziet men in eerste instantie alleen een heel klein plaatje en dan is het wel fijn als je goed titel leesbaar is. Groter is beter!

FORMAAT OMSLAG PAPERBACK

Lever een COMPLETE omslag aan, dus achterzijde, rug en voorzijde aan één stuk. Géén losse pagina’s!

De breedte is afhankelijk van het aantal pagina’s en de papierdikte. Hieronder een richtlijn voor paperbacks op 90-grams biotop:
3 mm afloop + achterzijde + rug + voorzijde + 3 mm afloop

148×210 mm 50 pag = 3+148+3+148+3 = 305×216 mm
148×210 mm 100 pag = 3+148+6+148+3 = 308×216 mm
148×210 mm 150 pag = 3+148+9+148+3 = 311×216 mm
148×210 mm 200 pag = 3+148+12+148+3 = 314×216 mm
148×210 mm 250 pag = 3+148+15+148+3 = 317×216 mm
148×210 mm 300 pag = 3+148+18+148+3 = 320×216 mm
148×210 mm 350 pag = 3+148+21+148+3 = 323×216 mm
148×210 mm 400 pag = 3+148+24+148+3 = 326×216 mm

190×190 mm 50 pag = 3+190+3+190+3 = 389×196 mm
190×190 mm 100 pag = 3+190+6+190+3 = 392×196 mm
190×190 mm 150 pag = 3+190+9+190+3 = 395×196 mm
190×190 mm 200 pag = 3+190+12+190+3 = 398×196 mm
190×190 mm 250 pag = 3+190+15+190+3 = 401×196 mm
190×190 mm 300 pag = 3+190+18+190+3 = 404×196 mm
190×190 mm 350 pag = 3+190+21+190+3 = 407×196 mm
190×190 mm 400 pag = 3+190+24+190+3 = 410×196 mm

170×240 mm 50 pag = 3+170+3+170+3 = 349×246 mm
170×240 mm 100 pag = 3+170+6+170+3 = 352×246 mm
170×240 mm 150 pag = 3+170+9+170+3 = 355×246 mm
170×240 mm 200 pag = 3+170+12+170+3 = 358×246 mm
170×240 mm 250 pag = 3+170+15+170+3 = 361×246 mm
170×240 mm 300 pag = 3+170+18+170+3 = 364×246 mm
170×240 mm 350 pag = 3+170+21+170+3 = 367×246 mm
170×240 mm 400 pag = 3+170+24+170+3 = 370×246 mm

200×280 mm 50 pag = 3+200+3+200+3 = 409×286 mm
200×280 mm 100 pag = 3+200+6+200+3 = 412×286 mm
200×280 mm 150 pag = 3+200+9+200+3 = 415×286 mm
200×280 mm 200 pag = 3+200+12+200+3 = 418×286 mm
200×280 mm 250 pag = 3+200+15+200+3 = 421×286 mm
200×280 mm 300 pag = 3+200+18+200+3 = 424×286 mm
200×280 mm 350 pag = 3+200+21+200+3 = 427×286 mm
200×280 mm 400 pag = 3+200+24+200+3 = 430×286 mm

FORMAAT OMSLAG HARDCOVER

Hardcovers zijn gecompliceerder. Bij hardcovers moeten we rekening houden met een veel grotere afloop, kneep, etc. En deze verschillen dan ook nog per binder. Vraag daarom voor hardcovers even een werktekening bij ons op. Dat is mogelijk nádat je akkoord geeft op onze offerte.

OPDRACHT | VRAAG DE DOELGROEP

Controleer via social media of jouw boekomslag aanslaat bij de doelgroep.

Twijfel je nog over de omslag? Of heb je meerdere ontwerpen waaruit gekozen moet worden? Presenteer jouw boekcovers op social media en vraag jouw doelgroep te stemmen op de mooiste. Vraag vooral ook naar het ‘waarom’.

HOU HET SIMPEL

Hou het simpel. Dat is de belangrijkste ontwerptip die we je mee willen geven. Te veel versieringen leiden af van de boodschap. Met name onervaren ontwerpers verliezen zich volledig in alle mogelijkheden: kleurtjes, verschillende fonts en koddige icoontjes. Dat het kán, betekent niet dat je het allemaal moet doen. Elk stijlelement moet een functie hebben en wees daar consequent in, zodat jouw lezer weet wat hij kan verwachten. Blader eens door wat bestsellers voor inspiratie. Hun vormgeving is meestal eenvoudig, maar evenwichtig.

GASTBLOG | Wees consequent

Wees consequent! Gastblogger & levensverhalen-expert Daniëla Postma vertelt wat je moet weten vóór je aan de vormgeving begint.

[ LEES MEER... ]

LOGISCHE INDELING

Door vooraf over de globale indeling van jouw boek na te denken, voorkom je stress en dure verrassingen.

Pagina 1 | Franse titel: alleen de titel.
Pagina 2 | Blanco (achterzijde).
Pagina 3 | Titelpagina: titel en naam van auteur.
Pagina 4 | Colofon: copyrightteken, jaar van publicatie, naam van de auteur, ISBN en copyrighttekst (zie onze Word-template).
Pagina 5 | Inhoudsopgave. Hier start de paginanummering.
Pagina 6 | Blanco (achterzijde).
Pagina 7 | Start verhaal.

REGELAFSTAND

Niet alleen het font, ook de regelafstand is van grote invloed op de leesbaarheid van teksten.

Wie schrijft voor ouderen of kinderen, is geneigd te kiezen voor een groter font. Overdrijf dat niet. Het is beter te kiezen voor een kleiner font (bijvoorbeeld Myriad Pro 10 of 11 pt) in combinatie met een grotere regelafstand (bijvoorbeeld 1,5 of 1,7). Dit voorkomt dat jouw lezers ‘verdwalen’ en onbedoeld van de ene regel naar de andere regel hoppen.

Een grotere regelafstand heeft als nadeel dat het direct een groot verschil in aantal pagina’s veroorzaakt en het boek duurder wordt.

WEZEN EN HOERENJONGEN

Excusez le mot, maar zo heet dat dus. Een wees is één enkele regel die – na een witregel – eenzaam onderaan de pagina staat. Een hoerenjong is net andersom, dus als er één enkele regel – voor een witregel – bovenaan de pagina staat. Nette mensen noemen dat ook wel een weduwe. Wezen en hoerenjongen bezorgen vormgevers grijze haren. We proberen ze weg te werken door te spelen met regel- en letterafstand, zonder dat dit al te erg opvalt.

OPDRACHT | SPIEKEN

Spiek ook gerust even bij vergelijkbare boeken voor de standaard indeling van het binnenwerk.

Zoek in de bibliotheek naar boeken die je aanspreken qua vormgeving én die te vergelijken zijn met jouw eigen boek. Kijk daarbij vooral naar de opbouw. Je ziet dan vrij snel welke elementen je zelf was vergeten, bijvoorbeeld de copyright vermelding, de bijschrijften voor foto’s, literatuurlijst, etc. Maak een lijst van elementen die nog ontbraken.

OPDRACHT | INDELEN

Bepaal de indeling van het boek vóórdat je start met de vormgeving.

Als de vormgever eenmaal is gestart, kunnen wijzigingen in de opbouw leiden tot extra kosten. Immers, de vormgever heeft hierdoor onnodig extra werk. Erger nog, soms blijkt dat er meer pagina’s nodig zijn en wordt het drukken ook nog duurder. Ook het ad hoc toevoegen van extra afbeeldingen werkt kostenverhogend. Dit kun je allemaal voorkomen door vooraf een duidelijke indeling te maken. Dat geeft houvast. Stel de volgorde van de tekst nu dus definitief vast en bepaal voor jezelf hoeveel afbeeldingen je wil opnemen.

OPDRACHT | DUMMY

Met een dummy kun je makkelijker zien of jouw boek logisch in elkaar zit.

Maak een dummy van jouw boek. Neem een pak blanco vellen, tel voldoende vellen uit en vouw deze naar het juiste formaat. Schrijf op iedere bladzijde welke tekst / afbeelding je daarop wil plaatsen. Vergeet daarbij ook bijvoorbeeld titelpagina’s en inhoudsopgave niet!